İyi bir yatak, iki temel özelliğe sahip olmalıdır. Birincisi; yatakta kullanılan malzemeler, teknik olarak yatak üretimine uygun ve insan sağlığına zararlı olmamalıdır. İkincisi ise; yatağın dayanıklılığı ve sahip olduğu özellikleri uzun süre muhafaza edebilmesidir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta vardır. Yatağın malzeme ve işçilik bakımından iyi olması, o yatağın herkese uygun olduğu anlamına gelmez. İnsan vücudu, aynı parmak izinde olduğu gibi, birbirinden tamamen farklıdır. Biri diğerine asla benzemez. Bu nedenle, işinin ehli ustalar tarafından doğru malzemeler kullanılarak üretilen ve aynı zamanda kullanacak olan kişinin ağırlığı, uyku alışkanlıkları gibi, kişisel özelliklerine uygun olan yatak, iyi bir yatak olarak tanımlanabilir.
Yatakta kullanılan malzemeler, öncelikle teknik olarak yatak üretimine uygun olmalıdır. Yaylanma özelliğine sahip, esneyebilen, üzerine binen ağırlığa tepki veren ve vücudu sarmalayıp, çıkıntılı noktalarını yastıklayabilen malzemeler, en ideal yatak malzemeleridir. Esneyebilen ve yaylanma özelliğine sahip malzemelere örnek olarak yatak yayları ve yay etkisi yaratan lateks ile poliüretan süngerler gösterilebilir. Vücudu sarmalayarak kalça, omuz gibi çıkıntılı noktaları yastıklayan malzemelere ise yün, pamuk, at kılı, keten elyaf ve visco örnek olarak gösterilebilir. Burada unutulmaması gereken diğer bir malzeme ise; yaylanma ve yastıklama yapan bu malzemelerin arasına yerleştirilerek, gerek yaylanma sağlayan malzemelere koruyucu üst yüzey, gerekse yastıklama yapan malzemelere taşıyıcı alt zemin oluşturan, bariyer görevi yapan, Hindistan cevizi liflerinden üretilen coco veya tekstil keçelerdir. Yatak üretimi, yukarıda belirttiğimiz malzemelerin, farklı kombinasyonlar halinde bir araya getirilmesi ile yapılmaktadır. Bu malzemelerin arasından, insan sağlığına zararlı olmayanların seçilerek üretimin yapılması, çok önemli bir diğer noktadır. Sağlığa zararlı olmayan malzemeler; doğal hammaddelerin işlenmesi ile elde edilen ve bu süreçte zararlı kimyasalların kullanılmadığı malzemelerdir. Yün, pamuk, at kılı, keten, lateks ve coco bu malzemelere örnek olarak gösterilebilir.
Kullanım ömrünün uzun olması ve bu süre içerisinde sahip olduğu özellikleri koruması, iyi bir yatağın ikinci temel özelliğidir. Kullanılan malzemeler ne kadar iyi olursa olsun, bu malzemelerin işlenip yatağa dönüştürülme süreci, işin ehli ustalar tarafından yapılmazsa, ortaya iyi bir yatak çıkmayacaktır. Üretimi yapan ustaların, yatak imalatını bilen ve işini dikkatli yapan insanlar olması çok önemlidir. Kısacası iyi bir işçilikle üretilmelidir. Aksi halde; hedeflenen ortopedik özelliklere uygun olmayan ve kısa sürede deforme olacak bir yatak üretilmiş olacaktır. Böyle bir yatak ise, ne yazık ki bir süre sonra sağlık sorunlarının yaşanmasına ve yatağın değiştirilmesi durumunda, ekonomik kayıplara yol açacaktır.
Yatağın, malzeme ve işçilik bakımından iyi olması çok önemlidir, ancak bundan daha da önemlisi, kullanacak kişinin ağırlığına ve vücut yapısına uygun olup olmadığıdır. Üzerinde rahat edilemeyen, ağrılara ve uykusuzluğa neden olan bir yatağın, malzeme ve işçiliğinin iyi olmasının hiçbir anlamı yoktur. Vücut yapısına uygun bir yatak, vücudun gömülmesini engelleyecek kadar sert, hatlarını koruyacak kadar yumuşak olmalıdır. Böyle bir yatak, vücut ağırlığını eşit olarak dağıtır ve omurganın doğal eğrilerini bozmaz. Burada bakılması gereken en önemli kriter kişinin ağırlığıdır. Kişinin ağırlığı ile ona uygun olan yatağın sertlik seviyesi arasında doğru orantılı bir ilişki vardır. Yani; yatağı kullanacak kişinin ağırlığı arttıkça, ona uygun olan yatağın sertlik seviyesi de artmaktadır. Genel olarak;
◾ 70 kg’a kadar ağırlığı olan insanlar için soft (yumuşak) yatak
◾ 70-100 kg arası ağırlığı olan insanlar için medium (orta sert) yatak
◾ 100-125 kg arası ağırlığı olan insanlar için firm (sert) yatak
◾ 125 kg’ın üstü ağırlığı olan insanlar için extra firm (extra sert) yatak uygundur.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta; bu skalanın bir genelleme, ortalama olduğudur. Çünkü tek başına ağırlık, doğru yatağı seçmek için yeterli bir kriter değildir. Ağırlığı 70 kg’ın altında olan bir kişinin, orta sert ve hatta sert yatakta uyuma alışkanlığı olabilir. Bu nedenle, ağırlıkla birlikte kişisel uyku alışkanlıklarını da göz önünde bulundurmak gereklidir.
Sonuç olarak; iyi bir yatağın sahip olduğu özellikleri ve alırken dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz:
◾ Sert yatak en iyi yataktır düşüncesi tamamen yanlıştır. İyi bir yatak, vücudun gömülmesini engelleyecek kadar sert, hatlarını koruyacak kadar yumuşak olmalıdır. Uyuyan kişi yan yattığında omurgayı kusursuzca düz tutmalı ve sırt üstü yattığında, omurganın doğal duruşunu bozmadan, vücut hatlarına uyumlu hale gelmelidir. Yatağa uzanıldığında el belin altına konmalıdır. Elin rahatlıkla gireceği kadar boşluk kalıyorsa yatak fazla sert, hiç boşluk kalmayacak şekilde zorlanıyorsa, yani el girmiyorsa fazla yumuşaktır. Vücut yapısına uygun, orta sert bir yatak tercih edilmelidir.
◾ Vücudun çıkıntılı kısımlarının (kalça, omuz) üzerinde oluşan yatmaya bağlı basınç ne kadar az olursa ve bu çıkıntılı kısımlar ne kadar iyi desteklenirse, basınca bağlı ağrı o kadar az olur. Böylece uyku esnasındaki yavaşlayan kan dolaşımı rahatlar, hızlanır. Daha iyi bir kan dolaşımı, yatakta daha az dönmeniz ve daha iyi uyumanız anlamına gelir.
◾ Yapılan araştırmalar, iyi bir gece uykusunda dönüş sayısının ortalama 17 olduğunu, ama uygun olamayan, kötü bir yatakta bu sayının 62’ye kadar çıkabileceğini göstermiştir. İyi bir yatak dönüş esnasında bel bölgesini alttan itme kuvveti ile desteklemelidir. Bu sayede bel bölgesinde olan dönme hareketi daha yumuşak ve zorlamasız olacak ve ağrıya neden olmayacaktır. Buradaki itme kuvveti, yaylı yataklarda yaylar tarafından, yaysız yataklarda ise, yay etkisi gösterebilen lateks gibi malzemeler tarafından sağlanmaktadır. Yay ve lateksin kalitesi ve harekete verdiği tepkinin hızı, doğrudan yatağın kalitesini etkilemektedir.
◾ İyi bir yatak, sağlığa zararlı olmayan doğal malzemeler kullanılarak üretilmelidir. Yün, pamuk, at kılı, keten, lateks ve coco gibi doğal malzemeler, vücudu çok iyi desteklemelerinin yanı sıra, herhangi bir zararlı gaz çıkışına neden olmazlar. Buna karşılık, doğal olmayan poliüretan süngerlerde, sürekli zararlı gaz çıkışı olmakta ve bu gazlar, solunum yoluyla doğrudan iç organları etkilemektedir.
◾ Yatağın doğal ve hava sirkülasyonu sağlayan malzemelerden üretilmiş olması, terlemenin en aza inmesini sağlar. Vücudumuz gece boyunca terleyerek, ısısını düşürmeye ve dengelemeye çalışır. İyi bir yatak hava, ısı ve nem transferi sağlamalıdır ki, aşırı terleme olmasın ve bu sebeple uyku bölünüp, kalitesi düşmesin.
◾ Doğal ürünler (yün, pamuk, at kılı) kullanılarak yapılan bir yatak, vücutta biriken statik elektriğin atılmasını sağlayarak, stres ve gerginliklerin oluşmasını önler.
◾ Yatak kumaşının doğal olmasına dikkat edilmelidir.
◾ Mümkün olan en büyük yatağı almaya özen gösterilmelidir. Küçük yataklar uyku kalitesini düşürebilir.
◾ İyi bir yatak uzun ömürlü ve dayanıklı olmalıdır.